Yazı: Taner Toraman, İdea Teknoloji Çözümleri

509 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ ve 3 sıra nolu e-Defter Tebliği ile Gelir İdaresi elektronik dönüşüm konusunda oldukça önemli adımlar attı. Aşağıdaki elektronik belgelerin ismini 2020 yılında oldukça fazla duymaya başlayacağız:

• e-İrsaliye
• e-Serbest Meslek Makbuzu
• e-Müstahsil Makbuzu
• e-Gider Pusulası
• e-Sigorta Komisyon Gider Belgesi
• e-Sigorta Poliçesi
• e-Döviz Alım-Satım Belgesi
• e-Dekont

Elektronik ortama taşınan belge sayısı her yıl artıyor ve bu durum “uzaktan denetimin” yoluna yeni şeritlerin eklendiği anlamına geliyor. Zaten tebliğlerde öyle maddeler var ki kamu otoritesinin bu işe ne kadar ciddi şekilde eğildiğini ve altyapısını hazırladığını gösteriyor. 509 nolu tebliğin “VIII. Diğer Hususlar” bölümünde;

“Başkanlık, e-Belge uygulamaları kapsamında e-Belgenin düzenlenip muhataplarına iletimi sırasında, belge içeriğinin kontrolüne yönelik analizleri; mükellefin faaliyet alanı, kapasitesi, alım-satıma konu mal ve hizmetlerin türü, niteliği veya Başkanlık sistemlerinde var olan her türlü bilgileri kullanarak yapmaya, bu analizler sonucunda riskli olduğu değerlendirilen belgeleri (belge içeriğinin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge olduğu hususunda tereddüt edilen durumların varlığı halinde ilgili belgeler riskli olarak değerlendirilir) muhataplarına iletilmesini durdurmaya yetkilidir”

denilmektedir. Bu maddeyle Maliye, anlık denetim yapıp riskli gördüğü e-faturaların muhataplarına iletilmesini engelleyecek. Tüm fatura trafiğini izleyip riskli durumları anında tespit eden sistemlerin kurulduğunu söylemek yanlış olmaz. Aslında maliye bunu uzun süredir beyanname ve bildirimler üzerinden yapıyordu ama artık riskli belgeleri düzenleyen kurumu daha işlemlerine devam ederken tespit edip engelleyecek.

Başkanlık özel entegratörlerden de e-defter kayıtlarına erişecek

Başka bir uzaktan denetim maddesi de 3 nolu e-Defter tebliğinde bulunuyor. Bilindiği üzere e-defterlerin ikincil kopyalarını özel entegratörlerde saklama zorunluluğu getirildi. Bu zorunluluk ile olası veri kayıplarının önüne geçilirken aşağıdaki maddeyle (3 nolu e-defter teblliğ 4.4.1.f) de Başkanlığın ve Genel Müdürlüğün hızlı bir şekilde e-defter kayıtlarına erişiminin önü açılıyor. Buna göre;

"Başkanlıktan e-Defter saklama hizmeti konusunda izin alan özel entegratörler, saklama hizmeti verdikleri mükelleflere ait e-Defter dosyaları ve beratları ile bunlara ilişkin bilgileri, mükellefin yazılı izni olmaksızın Başkanlık ve Genel Müdürlük dışında üçüncü kişilerle paylaşamazlar. Özel entegratörler, saklama hizmetini verdikleri mükelleflere ait e-Defterlerin bütünlüğünden, güvenliğinden, gizliliğinden ve Başkanlığın ve Genel Müdürlüğün uzaktan erişimine imkan sağlamaktan sorumludurlar."

Yani Maliye, özel entegratörlere benim hızlı erişimim için gerekli olan altyapıyı hazırla diyor. Vergi Teknolojilerin gelişmesiyle birlikte beyannamesiz, uzaktan ve anında denetimli, manuel atılan muhasebe kayıtlarının azaldığı bir döneme doğru gidiyoruz. Gelişmeleri takip etmek ve hazırlıklarımızı buna göre yapmak gerekiyor.