Yazı: Yalçın Tercan, İdea Teknoloji Çözümleri
2010 yılından bu yana kullanılan e-Fatura uygulamasında, düzenlenen faturayı “Kabul/Red” edebilme olanağına göre iki tip e-fatura senaryosu bulunmaktadır. Bunlar “Ticari e-Fatura” ve “Temel e-Fatura” senaryolarıdır.
Bu kapsamda;
Ticari Fatura senaryosuna göre düzenlenen faturalara, e-Fatura uygulaması üzerinden aldığı tarihi takiben 8 gün içinde yine uygulama içerisinden "Kabul" veya "Red" yanıtları verilebilir. "Kabul" veya "Ret" yanıtlarını göndermek zorunlu değildir. Kanun hükmü gereği sekiz gün içinde, içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa fatura içeriği kabul edilmiş sayılır. e-Fatura senaryosunu faturayı düzenleyen belirlediğine göre faturanın sistem içerisinde reddedilip edilmemesine de fatura düzenleyicisi karar vermektedir.
Temel Fatura senaryosunda ise e-Fatura sistemi içerisinden faturaya "Kabul" veya "Red" yanıtlarını gönderme seçeneği sunulmamaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) 21/2 maddesine göre, bir faturayı alan kimse aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa içeriğini kabul etmiş sayılır.
Diğer taraftan ister Temel Fatura senaryosunda düzenlenmiş olsun isterse Ticari Fatura senaryosunda düzenlenmiş olsun, bir faturaya e-Fatura uygulaması dışında, faturanın alıcısı tarafından TTK 18/3 maddesi gereğince faturanın kabul edilmediğine dair bir ihbarname tebliğ edilmesiyle fatura itirazı gerçekleşmiş olur.
TTK 18/3 Maddesi ve GİB’e bildirim yükümlülüğü
TTK 18/3 maddesi gereğince; Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarlar aşağıdaki yöntemlerle yapılabilir:
- Noter aracılığıyla,
- Taahhütlü mektupla,
- Telgrafla,
- Güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi kullanılarak.
Ancak 9 Şubat 2022 tarihinde e-Belge uygulamalarının usul ve esaslarını belirleyen 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine eklenen madde ile harici yollarla itiraz edilen e-belgelerin de bilgilerinin ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) bildirim zorunluğu getirildi.
Bu kapsamda ayrıca yayınlanan e-Fatura Uygulaması İptal, İhtar/İtiraz Bildirim Kılavuzu ile e-Fatura senaryolarında faturaların iptal/itiraz bildirim talepleri oluşturulması ve iptal/itiraz bildirimlerinin onaylanmasına ilişkin süreçlerin nasıl gerçekleştirileceği anlatılmaktadır.
e-Fatura İptal/İtiraz Bildirim İşlemleri
e-Faturalara elektronik ortamda iptal/itiraz işlemi yapılabilmesi için; e-faturayı düzenleyen satıcı veya duruma göre alıcı tarafından e-Fatura İptal/İtiraz Bildirim Portalı (https://portal.efatura.gov.tr/FaturaIptal/) üzerinden iptal/itiraz talebi oluşturulması gerekir.
GİB’in web uygulama olarak sunduğu bu uygulama üzerinden;
- Alınan veya düzenlenen e-faturalar için iptal talebinde bulunulabilir,
- Alınan veya düzenlenen e-faturalar için karşı tarafın oluşturduğu iptal talepleri onaylanabilir veya reddedilebilir,
- Alınan veya düzenlenen e-faturalar için itiraz bildirim talebinde bulunabilir,
- Alınan veya düzenlenen e-faturalar için karşı tarafın oluşturduğu itiraz bildirim talepleri onaylanabilir veya reddedilebilir.
İptal/itiraz taleplerine ilgili faturanın alıcısı/satıcısı tarafından onay verilebildiği gibi, karşı tarafın onaylama zorunluluğu bulunmamaktadır. Karşı taraf onaylama yapmaz ise e-fatura GİB nezdinde BA-BS -BS formlarına dahil edilir.
e-Fatura uygulamasında iptal işlemleri
Ticari fatura senaryosunda düzenlenen faturalarda iptal işlemi, faturanın alıcıya iletildiği tarihten itibaren 8 günlük süre içinde e-Fatura sistemi içinden “Ret Uygulama Yanıtı” ile yapılmaktadır.
Temel fatura için ise e-faturaya taraf mükellefler, “e-Fatura İptal Portali” aracılığıyla e-faturanın alıcısına iletildiği tarihten itibaren 8 günlük süre içerisinde mali mühür ya da elektronik imzalarını kullanmak suretiyle, iptal talebi oluşturabilir ve kendilerine iptal talebi iletilen e-faturalara ilişkin iptal taleplerini onaylayabilirler.
e-Fatura iptal işlemlerinde 8 günlük sürenin tespiti e-faturanın alıcıya iletilme tarihinden itibaren başlar. İptal işlemi her durumda 8 günlük süre içinde yapılmalıdır. İptal talebi aşağıdaki bilgiler girilerek mali mühür veya e-imza ile tamamlanır:
- Fatura numarası
- Ödenecek tutar
- İptal işlemini gerçekleştiren Alıcı /Satıcı bilgileri
Girilen bilgilerde herhangi bir tutarsızlık olması durumunda (sistemde kayıtlı olmayan e-Fatura no, hatalı ödenecek tutar bilgisi veya daha önceden iptal edilmiş fatura tekrar iptal edilmek istenirse) portal hata uyarısı yapmaktadır.
İptal talebinin gerçekleşebilmesi için iptal talebi muhatabının yine “e-Fatura İptal Portalı” üzerinden giriş yaparak iptal talebini onaylaması gerekmektedir.
Örnek 1
e-Fatura uygulamasını özel entegratör vasıtasıyla kullanan 1234567890 vergi numaralı AAA Limited şirketi, e-Fatura uygulamasını GİB Portal yöntemiyle kullanan 98765432100 TCKN’li mükellefi şahıs şirketi Ali Yıldız’a 18.02.2022 tarihinde 2022ASY000000848 numaralı ve ödenecek tutarı 5.950-TL olan Temel fatura senaryosuna göre e-fatura düzenlemiş, ilgili e-fatura Ali Yıldız e-fatura portal hesabına 19.02.2022 tarihinde ulaşmıştır.
İptal talebi:
İlgili e-faturaya alıcı veya satıcı iptal talebinde bulunabilir. Aşağıda alıcının iptal talebi örneklenmiştir. Fatura alıcısı Ali Yıldız 27.02.2022 tarihi gün sonuna kadar “e-Fatura İptal Portalı” üzerinden “e-Fatura iptal talebi” seçeneğini seçtikten sonra aşağıdaki bilgileri girerek e-fatura iptal talebinde bulunabilecektir.
- Fatura numarası: 2022ASY000000848
- Ödenecek Tutar: 5.950
- Alıcı bilgileri: Ali Yılmaz, 98765432100
e-Fatura iptal talebinde bulunan Ali Yıldız, e-Fatura İptal Portalı üzerinden “e-Fatura iptal taleplerinin durumlarını görmek ve adınıza gelen iptal taleplerine onay vermek” seçeneği tıklanarak;
e-Faturayı düzenleyen Asya Limited şirketi ise yine “e-Fatura İptal Portalı” üzerinden “e-Fatura iptal taleplerinin durumlarını görmek ve adınıza gelen iptal taleplerine onay vermek” seçeneğini seçtikten sonra “Kullanıcılar” ekrana girip tarih aralığını seçerek sorgulama yapmaları halinde varsa kendilerine gelen talepleri aşağıdaki gibi görüntüleyebileceklerdir. Gelen fatura iptal talepleri listesinden ilgili fatura seçilerek “Fatura İptal Et” seçeneği onaylanarak e-fatura iptal talebi onaylanabilecektir.
e-Fatura uygulamasında itiraz işlemleri
e-Fatura uygulamasında itiraz işlemleri, Ticari fatura senaryosunda düzenlenen faturalara, faturanın alıcıya iletildiği tarihten itibaren 8 günlük süre içinde e-Fatura sistemi içinden red uygulama yanıtı ile ya da harici yöntemlerle (TTK 18/3 te belirtilen noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile) yapılmaktadır.
Harici yollarla yapılan itiraz işlemleri ayrıca e-Fatura İptal/ İtiraz Portalı vasıtasıyla muhatabına bildirilmelidir.
İtiraz bildirimi talebini hem alıcı hem de satıcı yapabilir. İtiraz bildiriminde bulunmak için e-Fatura kayıtlı kullanıcısı olan mükellefler, mali mühür/elektronik imzaları ile e-Fatura İptal/İtiraz Portalı Uygulamasına giriş yaparak itirazların bildiriminde veya yapılan itiraz bildirimlerinin onay/red işlemlerini yapabilirler.
İtiraz bildirimi aşağıdaki bilgiler girilerek mali mühür veya e-imza ile onaylanarak tamamlanır.
- Fatura numarası
- Ödenecek tutar
- İtiraz bildirimini gerçekleştiren Alıcı /Satıcı bilgileri
- Talep Bilgileri
- Yöntem ( KEP, Noter, taahhütlü mektup, telgraf)
- Bildirim Belge No
- Bildirim Tarihi
Girilen bilgilerde herhangi bir tutarsızlık olması durumunda (sistemde kayıtlı olmayan e-Fatura No, hatalı ödenecek tutar bilgisi veya daha önceden itiraz edilmiş fatura tekrar itiraz edilmek istenirse) portal hata uyarısı yapmaktadır.
İtiraz talebinin gerçekleşebilmesi için itiraz talebi muhatabının yine “e-Fatura İptal Portalı” üzerinden giriş yaparak itiraz talebini onaylaması gerekmektedir. İtiraz talebi reddedilir veya hiçbir işlem yapılmazsa itiraz işlemi GİB tarafından değerlendirmeye alınmaz.
e-Fatura itiraz işleminin bildirimi, onay veya red işlemleri faturanın ait olduğu ayı izleyen ayın 20’nci günü sonuna kadar yapılmalıdır.
Örnek. 2
e-Fatura uygulamasını özel entegratör vasıtasıyla kullanan 9999999999 vergi numaralı BBB AŞ., e-Fatura uygulamasını direkt entegrasyon yöntemiyle kullanan 2020202020 VKN’li CCC Ltd Şti’ne 10.06.2022 tarihinde 2022BBB014560921 numaralı ve ödenecek tutarı 16.500-TL olan Temel fatura senaryosuna göre e-fatura düzenlemiş, ilgili e-fatura CCC Lti Şti e-fatura hesabına aynı gün ulaşmıştır.
CCC Ltd Şti 15.06.2022 tarihinde ilgili temel e-faturaya Maslak 41.Noteri vasıtasıyla 40365 no.lu ihtarname göndererek TTK 18/3 maddesi kapsamında itirazda bulunmuştur.
İtiraz talebi: İlgili e-faturaya alıcı veya satıcı itiraz talebinde bulunabilir. Aşağıda alıcının itiraz talebi örneklenmiştir.
Fatura alıcısı CCC Ltd Şti 20.07.2022 tarihi gün sonuna kadar “e-Fatura İptal Portalı” üzerinden “e-Fatura itiraz talebi” seçeneğini seçtikten sonra aşağıdaki bilgileri girip mali mühürle onaylayarak e-fatura itiraz talebinde bulunabilecektir.
Fatura Bilgileri
Fatura numarası: 2022BBB014560921
Ödenecek Tutar: 16.500
Alıcı bilgileri
Unvan: CCC Ltd Şti
VKN: 2020202020
Talep Bilgileri
İtiraz Yöntemi: Noter Aracılığıyla
İtiraz Belge Numarası: 40365
İtiraz Tarihi: 15.06.2022
e-Fatura itiraz talebinde bulunan CCC Ltd Şti, e-Fatura İtiraz Portalı üzerinden “e-Fatura itiraz taleplerinin durumlarını görmek ve adınıza gelen itiraz taleplerine onay vermek” seçeneği tıklanarak e-Faturayı düzenleyen Asya Limited şirketi ise yine “e-Fatura İptal Portalı” üzerinden “e-Fatura itiraz taleplerinin durumlarını görmek ve adınıza gelen itiraz taleplerine onay vermek” seçeneğini seçtikten sonra “Kullanıcılar” ekrana girip tarih aralığını seçerek sorgulama yapmaları halinde varsa kendilerine gelen talepleri aşağıdaki gibi görüntüleyebileceklerdir. Gelen fatura itiraz talepleri listesinden ilgili fatura seçilerek “Faturaya İtirazı kabul Et” seçeneği onaylanarak e-fatura itiraz talebini onaylanabilecek veya “Talebi reddet” seçeneğini onaylayarak itiraz talebini reddedebilecektir.