Yazı: Yalçın Tercan, İdea Teknoloji Çözümleri
173 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliğine göre, alıcıların kimler olacağı ve ne miktarda mal alacakları belli olmayan ve alıcılara iş yerlerinde teslim edilmek üzere aşağıdaki koşulların sağlanması durumunda "Muhtelif Müşteriler" adına düzenlenecek tek bir irsaliye ile mal sevkiyatı yapılabilmektedir:
- Satıcı tarafından kendi nakil vasıtasıyla mal gönderilmesi
- Nakil vasıtasına yüklenen tüm mallar için tek bir sevk irsaliyesi düzenlenmesi
- Düzenlenen sevk irsaliyesinin müşterinin adı ve adresi bölümüne "Muhtelif Müşteriler" ibaresi ile nakil vasıtasının plaka numarası ve sürücünün veya araçta bulunan satışa yetkili kimsenin adının yazılması
Kağıt faturada nasıldı?
Muhtelif müşteriler sevk irsaliyesi ile alıcılara gönderilen mallardan teslim edilenler için faturaları malın teslimi anında düzenlenmeli ve bu faturalara muhtelif müşteriler adına düzenlenmiş sevk irsaliyesinin numarası yazılmalıdır. Bu şekilde düzenlenmiş sevk irsaliyesi ile sevk edilen mallar için 7 günlük süre beklenilmeksizin faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi gereklidir.
Muhtelif müşteriler e-irsaliyesi
509 no.lu VUK Genel Tebliğine göre e-irsaliyelerin elektronik ortamda düzenlenmesi gereklidir. Alıcının e- İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmadığı ve alıcıların kimler olacağı ve ne miktarda mal alacakları belli olmayan ve alıcılara iş yerlerinde teslim edilmek üzere "Muhtelif Müşteriler" adına düzenlenecek e-irsaliye, yine elektronik ortamda oluşturulacaktır. Oluşturulan e-irsaliyeler mücbir sebepler ve bazı istisnalar dışında önce GİB’e gönderilecek, GİB e-irsaliyeyi aldığını belirtir sistem mesajı döndüğünde mal yola çıkabilecektir.
e-İrsaliye uygulamasında sevk edilen malın yanında e- irsaliyenin kağıt çıktısı veya görüntülenebilir elektronik nüshasının malın yanında gönderilmesi zorunludur. Muhtelif müşteriler e-irsaliyesinde de benzer şekilde düzenlendikten sonra taşıma sırasında e-irsaliyenin kağıt çıktısı veya görüntülenebilir elektronik sureti araçta bulunmak zorundadır.
Muhtelif müşteriler e-irsaliyesinde alıcı bilgileri de olacak
Muhtelif müşteriler e-irsaliyesinde de alıcı bilgilerinden Adı Soyadı/ Unvan ile VKN/TCKN alanı zorunludur. Bu alanlar doldurulmadığı müddetçe e-irsaliye oluşmaz. GİB muhtelif müşteriler irsaliyesinde bu alanda ne yazılması gerektiği teknik kılavuzlarda belirtmiştir. Muhtelif müşteriler e-irsaliyesinde unvan alanına “Muhtelif müşteriler” VKN alanına “5555555555” yazılmalıdır. Ayrıca adres alanında ülke bilgisi zorunlu olduğundan bu alan da doldurulmalıdır.
Ayrıca e-irsaliye, e-fatura uygulamasında olduğu gibi GİB’e gönderilmek zorunda olduğundan muhtelif müşterilere-irsaliye özel entegratör tarafından GİB’in belirttiği teknik yapıda bir zarfa koyularak gönderilecektir. Alıcısı e-irsaliye kullananlara düzenlenen e-irsaliyelerden farklı olarak zarf GİB’e gönderilecek şekilde Alıcı VKN’si 3900892152, alıcı etiketi urn:mail:irsaliyepk@gib.gov.tr olarak zarf oluşturulmalıdır. İrsaliyeyi ilgili adrese gönderme sorumluluğu özel entegratör kullananlar için özel entegratörde olduğu için mükellefler muhtelif müşteriler e-irsaliyesi düzenlediğinde özel entegratör otomatik e-irsaliyenin GİB’e gönderme işlemini yapacaktır. Direkt entegrasyon yöntemi dışında mükelleflerin ayrıca e-irsaliye zarfı düzenlemelerine gerek yoktur.
Muhtelif müşteriler e-irsaliyesinde sevk edilen malların teslimi sırasında düzenlenecek belgeler
Muhtelif müşteriler e-irsaliyesi düzenlendikten sonra müşterilere fiili teslimatlar gerçekleştirildikçe teslim anında ya e-Fatura / e-Arşiv Fatura düzenlenecek ya da müşteri adına yeni bir e-irsaliye düzenlenecektir. Alıcının talep ettiği miktarda teslim edilen malların e-fatura, e-arşiv fatura veya e-irsaliye malın teslimi anında düzenlenecektir. Bu e-belgelere muhtelif müşteriler adına düzenlenmiş irsaliyenin referans bilgileri yazılmalıdır.
“Muhtelif Müşteriler sevk irsaliyesi ile sevk ettiğim malların teslimi sırasında sahada e-fatura, e-arşiv fatura veya e-irsaliye düzenleyemiyorum”
Teslim anında 509 sıra no.lu Vergi Usul Kanununun (V.7) ve (VIII) numaralı bölümlerinde yer alan durumlara bağlı olarak e-Fatura ya da e-Arşiv Faturanın düzenlenmesinin mümkün olmaması durumunda teslimde bulunulan müşteri adına “Muhtelif Müşteriler” ibareli olarak düzenlenen e-İrsaliyeye ilişkin bilgileri içeren yeni bir e-İrsaliye düzenlenecektir. Aynı nedenlerle e-irsaliyenin de düzenlenemediği durumlarda e-irsaliyeye dönüşecektir ibaresi ile taşıyıcı şöför adı soyadı ve araç plaka bilgisinin yazılacağı matbu (matbaa baskılı) sevk irsaliyesi düzenlenerek söz konusu malların teslim edilme işlemi gerçekleştirilecektir. Bu şekilde düzenlenen matbu sevk irsaliyelerin en geç izleyen gün içinde “MATBUDAN” türünde e-İrsaliye olarak düzenlenmesi ve bu e-İrsaliye belgesinin ilgili alanında matbu sevk irsaliyelerine ilişkin tarih, belge seri sıra no ve taşıyıcı ile araç plaka bilgilerine de ayrıca yer verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda teslime ait e-Fatura/e-Arşiv Faturanın malın müşteriye teslim edildiği anda (e- İrsaliye düzenlenememesi bağlı olarak) düzenlenmesi gereken matbu sevk irsaliyesinin düzenlenme tarihinden itibaren 7 gün içinde düzenlenmesi gereklidir.
Edit: Bu yazı 22 Temmuz 2020 tarihinde e-İrsaliye Uygulama Kılavuzu'ndaki değişiklikler doğrultusunda güncellenmiştir.
