İlaç kutularından gıda sektörüne, mobil cihazlardan kartvizitlere kadar birçok sektör ve alanda kullanılan karekod artık e-İrsaliye'de de karşımıza çıkıyor. Peki nedir bu karekod? Ne işe yarar? e-İrsaliye'de nasıl kullanılır?

Yazı: Mukadder Akpınar, İdea Teknoloji Çözümleri

Karekod, 1994'te Japonya'da Denso Wave tarafından geliştirilen, iki boyutlu bir koddur. QR Kod, Data Matrix Kod, Aztek Kod gibi çeşitleri bulunmaktadır. Karekodlar, klasik barkodlardan farklı olarak iki yönde de veri depolayabilen, böylece daha fazla bilgi saklayabilen barkodlardır. Karekod'un içerisinde ilgili ürünle, ambalajla, belgeyle ilgili istenilen bilgiler saklanabilir. Karekod okuma uygulamalarıyla mobil cihazlardan, akıllı telefonlardan karekod taratılıp içerisindeki bilgilere erişilebilir.

e-İrsaliye'de karekod ile ilgili zorunlulukları şöyle sıralayabiliriz:

• e-İrsaliye belgesinde karekod bulunması zorunludur.
• Karekod hem e-İrsaliye UBL-TR dosyasına eklenmeli, hem de e-İrsaliye belgesi üzerinden basılmış olmalıdır. Nokta vuruşlu yazıcılarla (dot-matrix printer) karekodun irsaliyeye basılması okunaklı ve sağlıklı sonuç vermeyeceğinden lazer yazıcı gibi daha üstün yazıcıların kullanılması gerekiyor.
• Karekod, e-İrsaliye UBL-TR dosyasının oluşturulma aşamasında belgeye eklenmeli.
• Karekod ilgili irsaliyenin UUID (Universal Uniqe Identifier - (ETTN) Evrensel Tekik tanımlama Numarası) bilgisini mutlaka barındırmalı, böylece karekod aracılığıyla ilgili e-İrsaliye Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden sorgulanabilir. UUID ile irsaliye bütün sistem içerisinde tekil bir numara ile takip edilir.
• e-İrsaliye'de karekod bilgisi DespatchAdvice UBL-TR doküman tipinde cac:AdditionalDocumentReference\cac:Attachment\ cbc:EmbeddedDocumentBinaryObject bölümüne eklenmelidir. e-İrsaliye UBL-TR dosyasının içerisine eklenebilecek başka dosyalar olabileceğinden, karekodun olduğu AdditionalDocumentReference bölümünü ayrıştırmak için cac:AdditionalDocumentReference\cbc:DocumentTypeCode alanında özel bir ifade kullanılması önerilmektedir.

e-İrsaliye süreciyle birlikte aracın sevkiyata başlayabilmesi için e-İrsaliye'nin satıcıdan Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilmiş ve Gelir İdaresi Başkanlığı'nın irsaliyeyi aldığı sistem yanıtı bilgisini satıcıya dönmüş olması gerekiyor. 487 no.lu VUK Genel Tebliği ile ticari hayatta kullanımına başlanan e-irsaliye her ne kadar elektronik ortamda oluşturuluyor ve yasal saklama süresi boyunca elektronik ortamda muhafaza ve istendiğinde ibraz edilse de, e-irsaliye kağıda basılarak taşıma sırasında araçta bulundurulmalıdır. Vergi idaresinin yol denetimlerinde irsaliye çıktısı üzerinde karekod olacak şekilde vergi memuruna ibraz edilmelidir. Vergi memuru ise elindeki tablet ile bu karekodu ve dolayısıyla içerisinde yer alan UUID değerini okuyarak, GİB üzerinden sorgulama yapacaktır. Yol denetiminde araçta taşınan malın kendisine ibraz edilen irsaliye çıktısına uyumunun yanında, bu irsaliyenin GİB'e gönderilip gönderilmediğini ve GİB'e gönderilen e-irsaliye ile kendisine ibraz edilen e-irsaliye çıktısının aynı olup olmadığını kontrol edilebilecektir.