509 no.lu VUK Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Taslak Tebliğ doğrultusunda 1 Ocak 2021 itibarıyla e-belgelerde Standart Kod ve Birim Miktarı belirtme zorunluluğu başlaması planlanıyor. Konuyla ilgili sık sorulan soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.

Yazı: İlknur Gür Nalçacı ve Züleyha Karaoğlu Ünlü, İdea Teknoloji Çözümleri

1. Standart Ürün Kodu nedir?

Uluslararası kabul gören sınıflamalara göre ulusal düzeydeki ihtiyaçları karşılamak amacıyla geliştirilmiş olan ürün kodlarıdır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), uluslararası sınıflamalardan türetilmiş olan Avrupa Birliği sınıflama sistemini kullanmaya başlamıştır.

Standart Ürün Kodu olarak anılan CPA (Statistical Classification of Products by Activity) faaliyete göre ürünlerin istatistiki sınıflamasıdır. e-Belgelerde kullanılmak üzere belirlenen standart kod, bu belgelerde satır bazında ürünleri nitelemek için kullanılacaktır ve her bir satır için kullanılmasının zorunlu olması öngörülmektedir. 

Kod formatı xx.xx.xx şeklindedir.

2. Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim Kodu zorunluluğu hangi tarihten itibaren geçerli olacak?

Zorunluluk tarihi Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yapılan bilgilendirmelere göre 01.01.2021 olarak öngörülüyor. Bu tarihe kadar firmaların hem iş süreçlerini organize etmeleri hem de yazılımsal olarak hazırlıklarını tamamlamaları gerekiyor.

3. Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim Kodu zorunluluğu hangi e-Belgelerde geçerli olacaktır?

Zorunluluk aşağıdaki e-belgelerde geçerli olacak:

• e-Fatura
• e-Arşiv Fatura
• e-İrsaliye
• e-Serbest Meslek Makbuzu 
• e-Müstahsil Makbuzu

4. Standart Ürün Kod Listesini hangi kurum belirlemektedir?

Oluşturulacak olan e-Belgelerde kullanılacak olan Standart Ürün Kodları GİB tarafından belirlenmekte ve TÜİK tarafından yayımlanmaktadır.

5. Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim Kodu zorunluluğu hangi mükellefleri kapsamaktadır?

Taslak Tebliğde Standart Ürün Koduna yönelik zorunlu geçiş için firma ciro büyüklüklerine göre kademeli bir geçiş öngörülmektedir. Taslak tebliğde öncelikle 25 milyon ve üzeri ciroya sahip mükelleflerin kapsama alınacağı belirtiliyor. Daha küçük cirolara sahip olan firmaların ise zamanla bu zorunluluğa dahil olacağı yönünde bir belirleme söz konusu. E-belge uygulamasına yeni geçen mükelleflerin ise 3 ay içinde Standard Kod zorunluluğuna geçmesi bekleniyor.

Taslak tebliğe ulaşmak için lütfen tıklayın.

6. Standart Ürün Kodları nerede yayınlanmaktadır?

Standart Ürün Kodları ihtiyaca göre aralıklarla güncellenmektedir. TÜİK Ürün Sınıflamaları listelerindeki CPA Kodu listelerinin dikkate alınacağı öngörülmektedir.

7. Ürünlerimiz için hangi Standart Ürün Kodlarını kullanmamız gerektiğini nasıl öğrenebiliriz?

Standart Ürün Kodu, satışa konu olan ürün ve hizmetlere ait teknik özellikler, ürün detayları vb. tüm niteliklere bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sebeple TÜİK Ürün Sınıflamaları listelerindeki CPA kod listelerinin dikkate alınması gerekmektedir. Listeyi kontrol ederek ürün ve hizmetlerinize uygun olan kodları belirleyebilir ek olarak Mali Müşaviriniz ile görüşerek, ürün ve hizmetleriniz için kullanmanız gereken Standart Ürün Kodları hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.

8. Standart Ölçü Birim Kodu nedir?

TÜİK tarafından Standart Ürün Kodu için belirlenmiş ölçü birim kodudur. Mevcut birim kodu ile aynı standartlara sahip yapıdadır.

9. Standart Ölçü Birim Kodları nerede yayınlanmaktadır?

TÜİK tarafından Ürün Kodu ve ürün ölçü birimine yönelik eşleşme tablosu güncellenip yayınlanacaktır. Mevcut ölçü birim kodlarını indirmek için lütfen tıklayın.

10. Oluşturmuş olduğumuz e-Belgelerde zorunlu olan birim kodlarını kullanıyoruz, bununla birlikte Standart Ölçü Birim Kodlarını da kullanmamız gerekiyor mu?

e-Belge üzerinde kullanılan ürünün miktar ölçümü belirtmek üzere kullanılan UN/CEFACT tarafından belirlenen ve GİB tarafından yayınlanmış olan ölçü birim kodlarının kullanımına eski yapıda olduğu gibi devam edilecektir ve e-belge üzerinde tüm ürün ve hizmetler için bulunması zorunludur.

Bu zorunluluk ile birlikte TÜİK tarafından Standart Ürün Kodu ve Standart Ürün Ölçü Birimine ait eşleme yayınlandığında; e-belgelerdeki tüm ürün ve hizmetler için bu birim değerinin de yer almasının zorunlu olması öngörülmektedir.

Yeni yapı ile e-belgelerde bir ürün kalemi için örnek bir belge satırı aşağıdaki gibi görüntülenecektir:

11. Standart ürün kodu ve ERP programlarında belirlenen ürün kodları arasındaki fark nedir?

ERP programlarında belirlenen ürün kodları firmaların kendi lokalinde takip için kurgulamış oldukları bir yapıya sahiptir. Standart Ürün Kodu ise TÜİK tarafından belirlenen standartlarla kurgulanmış kod listesidir.

12. e-Belgelerde Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim Kodları alanlarına girilen verilerin doğruluğu kimin sorumluluğundadır?

e-Belgelere konu olan ürün ve hizmetlere ait tüm detaylara e-Belgeyi oluşturan firma sahiptir. Bu sebeple ilgili ürün ve hizmetler için kullanılması gereken kodlara ait bilgilerin sorumluluğu mükellefe aittir.

13. Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim Kodlarının Kullanım Zorunluluğu e-Belgelere konu olan hizmetler için de geçerli olacak mı?

e-Belgelere konu olan tüm hizmetler için de Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim Kodlarının kullanımı zorunludur. Hizmetler için kullanılması gereken söz konusu Standart Ürün Kodları TÜİK tarafından güncellenmektedir. 

14. İade ürünler için de Standart Ölçü Birim Kodlarının kullanılması gerekiyor mu?

e-Belgeye konu olup iadesi gerçekleşen ürünler içinde Standart Ölçü Birim Kodlarının kullanılması öngörülmektedir. İade edilmek istenilen ürünler için oluşturulacak olan e-Belgelerde, iade edilecek olan ürün miktarı için standart ölçü birim kodlarına karşılık gelen değerlerinin ve miktar bilgisinin yer alması öngörülmektedir.

15. Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim Kodu alanlarının e-belge dizaynlarında görüntülenmesi gerekiyor mu?

e-Belge uygulamalarında, bu tür kullanımı zorunlu olması öngörülen alanların e-belge dizaynlarında da görüntülenmesi gerekmektedir. Bu alanların e-belge dizaynlarında görüntülenebilmesi için ilgili alanların dizayna eklenmesi ve gerekli mapping işlemlerinin de yapılması gerekmektedir.

16. Barkod nedir?

Barkod Numarası her türlü ürün üreten ve/veya fason olarak ürettirerek kendi markası ile satan, üretilmiş olan ürünleri tanımlamak için kullanılan bir standarttır. Ürünlerin cinsi veya içeriği fark etmeksizin satışa çıkacak olan her ürünün kimliği niteliğinde bir Barkod Numarası olmak zorundadır. Barkod EAN kendi içinde çeşitli standartlara sahiptir. EAN 13, perakende ve uluslararası satışlarda kullanılır. Sadece numerik ve 13 haneden oluşur. İlk üç hanesi firma kodu, sonraki dört hanesi firma kodu, sonraki beş hanesi ürün kodu ve son karakter kontrol karakteridir. Aşağıda EAN-13 kod dizilişi görülmektedir. Örnekte ülke kodu olarak Türkiye verilmiştir:

Barkod numarası almak için öncelikle firmanızın "Ticaret Odası veya Esnaf Sanatkarlar Odası" kaydının olması zorunludur. Kayıtlı olduğunuz odadan güncel tarihli "Faaliyet Belgesi" alınması gerekmektedir. Barkod temini ise TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) bünyesine bulunan Mal Numaralandırma Merkezine yapılacak başvuru ile alınmaktadır.

18. E-belgeye konu olan her ürün satırı için barkod yazılması zorunlu mudur?

Belirlenen bu kontroller kapsamında e-belgeye konu olan tüm ürünler için barkod bilgisinin satır bazında yer alması öngörülmektedir.

19. Standart Ürün Kodu kontrolleri ile ürün adlarının da kontrolü yapılacak mı?

Standart Ürün Kodu ve Standart Ölçü Birim kodları kontrolüne bağlı olarak, e-belgelere konu olan ürün adlarının kontrolü yapılmayacaktır.