Yazı: Gülden Temelli Küçük, İdea Teknoloji Çözümleri

31.01.2023 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından Yetkili Müesseselerce Düzenlenen Kıymetli Maden Alım Ve Satım Belgelerinin Elektronik Döviz Ve Kıymetli Maden Alım Ve Satım Belgesi Olarak Düzenleme Zorunluluğu Getirilmesi Hakkındaki Duyuruyu yayınladı. 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ne göre e-Döviz Alım ve e-Döviz Satım belgelerine ek olarak Kıymetli Maden Alım ve Satım belgesi zorunluluğu getirildi. Bu kapsamda oluşan değişiklikleri ve çok sorulan soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.

Kıymetli Madenlere neler dahil?

Şu an için yasada kıymetli madenler altında altın, gümüş, paladyum, platin, elmas vb. olarak belirtilmektedir.

Kimler için zorunluluk gelmiştir?

Kıymetli maden alım ve satım yapan yetkili müesseselere; Kıymetli madem alım veya satım işlemi gerçekleştirdiklerinde oluşturacakları belgelerde kıymetli maden alım için Kıymetli Maden Alım, Kıymetli Maden Satım gerçekleştirdiklerinde ise Kıymetli maden satım belgesi oluşturma zorunluluğu getirilmiştir.

Kuyumcular buna dahil mi?

Hayır. Kuyumcular için bir zorunluluk bulunmamaktadır. Döviz alım satımı için izin almış yetkili müesseselerin, kıymetli maden alım satım işlemleri için geçerlidir.

e-Döviz ve Kıymetli Maden Alım ve Satım Belgesi Kapsamı nedir?

GİB tarafından yayımlanan 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nin (535 No.lu Tebliğ ile değişen hali) “IV.10. e-Döviz Alım-Satım Belgesi Uygulaması” başlıklı bölümünün; “IV.10.1. Genel Olarak” alt başlıklı bölümünde: e-Döviz Alım-Satım Belgesi uygulaması, döviz alım ve satım faaliyetinde bulunan yetkili müesseseler dahil olmak üzere ilgili mevzuat gereğince döviz alım-satım belgesi düzenleyebilen tüm mükellefler tarafından kâğıt ortamda düzenlemekte olan Döviz Alım Belgesi ve Döviz Satım Belgesi’nin, elektronik ortamda düzenlenmesi, muhatabının talebi doğrultusunda elektronik veya kağıt ortamda iletilebilmesi, elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilebilmesine imkan veren uygulamadır.

12.05.2023 tarihinde sonra da 385 nolu VUK Genel Tebliği'nde kullanılan e-Döviz alım/satım belgesi ve Kıymetli Maden alım/satım belgesi belgesi yerine "e-Döviz ve Kıymetli Maden Alım Satım Belgesi" kullanılacaktır. Yetkili müesseseler hem döviz alım belgelerinde hem de kıymetli maden alım satım işlemlerinde aynı belgeyi kullanacaklardır. Her e-Döviz ve Kıymetli Maden alım- satım işlemi için ayrı e-Belge düzenlenmesi zorunludur.

509 nolu VUK Tebliği'ne istinaden düzenlenen "e-Döviz Alım/Satım Belgesi" ile "e-Döviz ve Kıymetli Maden Alım/Satım Belgesi", yeni bir belge türü niteliği taşımıyor. e-Döviz belgesi, kâğıt ortamdaki “Döviz Alım/Satım” ve döviz alım ve satım faaliyetinde bulunan yetkili müesseseler dahil olmak üzere ilgili mevzuat gereğince döviz alım-satım belgesi düzenleyebilen tüm mükellefler tarafından düzenlenen “Döviz ve Kıymetli Maden Alım/Satım” belgeleri ile aynı hukuki niteliklere sahip.

e-Döviz ve Kıymetli Maden Alım ve Satım Belgesi ile gelen değişiklikler neler? 

30.09.2021 tarihinde GİB tarafından yayınlanan duyuruda 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin Başkanlığına vermiş olduğu yetkiye istinaden, döviz alım ve satım faaliyetinde bulunan yetkili müesseselere 01.01.2022 tarihinden itibaren düzenleyecekleri döviz alım ve döviz satım belgelerini “e-Döviz Alım Belgesi” ve “e-Döviz Satım Belgesi” olarak düzenlemeleri zorunluluğu getirilmişti.

31.01.2023 tarihinde yapılan yeni duyuruya göre ise; Kapsam dahiline alınan yetkili müesseselerin 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ne göre gerekli hazırlıklarını yapmaları ve 01.05.2023 tarihi itibariyle düzenleyecekleri belgeleri “e-Döviz ve Kıymetli Maden Alım Belgesi” ve “e-Döviz ve Kıymetli Maden Satım Belgesi” olarak düzenlemeleri zorunluluğu getirildi.

Yapılan başlıca değişiklikleri şöyle sıralayabiliriz;

• "e-Döviz Alım-Satım Belgesi” ifadesi yerine “ e-Döviz ve Kıymetli Maden Alım-Satım Belgesi” olarak değiştirilmiştir.
• Senaryo bölümünde ekleme olmuştur.
  • Kıymetli maden alım-satım işlemleri için; EKIYMETLIMADENBELGE senaryosu eklenmiştir.
  • Döviz alım satım işlemi olması durumunda bu alana EDOVIZBELGE senaryosu kullanılmaya devam edilecektir.
• Belge tip kodları ALIM, SATIM olarak güncellenmiştir. Belgenin döviz alım/satım, kıymetli maden alım/satım belgesi olduğunu belirtilen alandır. Bu alana: ALIM, SATIM yazılacaktır. 
  • PaymentExchangeRate bölümünde değişiklik yapılmıştır. Yapılan değişiklik kapsamında, kıymetli maden alım/satım işleminde kullanılması gereken ürün birim kodları eklenmiştir.
    • Kıymetli maden alım/satım işlemi olması durumda yeni eklenen ürün birim kodlar aşağıdaki gibidir;
      • 22 ayar çeyrek altın için XAU_22C
      • 22 ayar yarım altın için XAU_22Y
      • 22 ayar tam altın için XAU_22T
      • 22 ayar ikibuçukluk altın için XAU_22I
      • 22 ayar beşlik altın için XAU_22B
      • 24 ayar gram altın için XAU_24G
      • Külçe altın için XAU_24G_1000 yazılması gerekmektedir.
• 14.12.2021 tarihinde GİB tarafından yayınlanan teknik kılavuz içerisinde Giriş bölümünde belirtilen “Belgenin içinde yer aldığı zarfa “3900892152” VKN’li “Gelir İdaresi Başkanlığı Sanal Alıcı”sı yazılarak, Elektronik Döviz alım/satım belgeleri Gelir İdaresi Başkanlığı’na gönderilecektir.” açıklaması kaldırılmıştır. E-Arşiv faturalardaki nihai tüketicilere düzenlenen belgelerdeki gibi sanal alıcı yapısı kılavuzlardan çıkarılmıştır.