Günümüzde bilgiye erişmenin tanımı değişti. Artık bilgiye "doğduğu anda" ulaşmak için çalışmalar yapılıyor. Kimsenin beklemeye tahammülü yok. Sadece hız da değil önemli olan... Bilginin karşılaştırılabilir ve analiz edilebilir bir şekilde sunulması da aynı düzeyde önem taşıyor. e-Defter ile hayatımıza giren XBRL, bu ihtiyaca yanıt veren önemli araçlardan biri.
XBRL (Extensible Business Reporting Language - Genişletilebilir İşletme Raporlama Dili) finansal verilerin hazırlanmasını, kullanılmasını, raporlanmasını ve analiz edilmesini sağlıyor. Bunu finansal tabloların hazırlanması ve bu bilgilere kolay bir şekilde ulaşılması için uygun bir kodlama zemini hazırlayarak yapıyor. Bilgiyi işlerken katlanılan en önemli maliyet, bilgiyi toplama ve analize uygun bir hale getirme süreci. XBRL bu maliyetlerden oldukça büyük bir tasarruf sağlıyor.
XBRL-GL (Global Ledger - Global Defter) formatına göre göre hazırlanan "e-Defter" için Türkiye'deki en popüler XBRL uygulaması diyebiliriz. Türkiye'deki ilk XBRL uygulaması Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yapılmasına rağmen, XBRL Türkiye temsilciği Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından sürdürülüyor.
Finansal tabloların hazırlanmasında ise XBRL'nin diğer bir formatı olan XBRL-FR (Financial Reporting -Finansal Raporlama) kullanılıyor. Finansal raporlamada kullanılan XBRL-FR, en yaygın olarak kullanılan XBRL taksonomilerini barındırıyor ve bunlardan birisi de "TMS Taksonomisi".
KGK, Türkiye Muhasebe Standartları'na (TMS) uygun finansal tabloların (dipnotlar hariç) XBRL formatında paylaşılmasını sağlamak üzere çalışmalar yapıyor. Bu amaçla kurum tarafından "TMS Taksonomisi" yayınlandı. KGK'nın verdiği bilgilere göre bunun sonucu olarak bankalar hariç olmak üzere halka açık şirketler 2016 yılı itibarıyla Kamuyu Aydınlatma Platformu'na bildirdikleri finansal tablolarını bu taksonomiye uygun olarak hazırlamaya başladılar.
Uluslararası Finansal Raporlama Standartları'na (UFRS) uygun olarak hazırlanan genel amaçlı finansal raporların oluşturulması için ana nedenlerden biri sınır ötesi yatırımları kolaylaştırmak. IFRS taksonomisi dünyadaki önemli ulusal muhasebe standartlarının çoğuyla uyumlu. Bugün Türkiye gibi IFRS taksonomisini özelleştirmiş birçok ülke bulunuyor. XBRL ile ülkeler kendi özel düzenlemelerinin IFRS taksonomisine göre yerini belirliyor ve en önemlisi kendi diline göre kavramları etiketliyor.
XBRL, Türkiye'de hem Vergi Usul Kanunu'na göre tutulan yasal defterlerde hem de TMS'ye göre yapılan raporlamalarda kullanılmaya başlandı. İleriki dönemlerde denetim, analiz ve raporlamada yoğun bir şekilde kullanıldığını göreceğiz.