İnternetten sonraki en büyük ağ teknolojisi olarak tanımlanan "Blockchain", küresel etkilerini şimdiden gösteriyor. Blockchain ile birlikte akıllı sözleşmeler, dijital kimlik çözümleri, kripto para birimleri de hayatımıza girdi. İlk kullanım alanı "silk road" yani daha çok yasa dışı işlerin yönetim ve finansmanı olsa da kamu otoritelerinin son zamanlarda gündeminde olan teknolojik eğilimlerden biri haline geldi. Şeffaflık sağlarken aynı zamanda güvenli bir mekanizma olması Blockchain teknolojisinin tercih edilmesine neden oluyor.
e-Devlet tarafında ortaya çıkan Blockchain uygulamaları, daha çok varlıkların kayıt altına alınması, vatandaş kimlik bilgileri, tedarik zinciri, sağlık kayıtlarının güvenli şekilde tutulması yönünde gelişiyor. Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu'nda, devletlerin vergi toplama sürecinde 2025 yılına kadar Blockchain'e geçeceği de gündeme gelmişti. CIAT'nin (Inter-American Center of Tax Administrations) verilerine göre, Vergi İdareleri Blockchain ile vergi yönetimi ve ödemelerin toplanması yönündeki çalışmalara ağırlık veriyor. Vergi uygulamasının doğal tarafları vergi idareleri, mükellefler ve yerel yönetimler olarak sayılabilir. Blockchain üzerinde kurgulanacak bir uygulama, bu tarafların birbiriyle koordinasyonunu gerektiriyor. Bunun bir konsorsiyum ya da özel bir Blockchain ağı olarak tasarlanacağı öngörülüyor. Diğer taraftan gelir veya satış vergisinin toplanması sorumluluğunun, vergi dairelerinden paylaşılan ekonominin katılımcılarına doğru geçişi de sürecin doğal bir çıktısı olabilir.
Uzmanlar bununla birlikte Blockchain'in işleri kolaylaştırdığını ancak tümden bir çözüm olmadığını söylüyor. Dijital dünya ve paylaşımlı ekonomi, vergi tahsilatını garanti altına alacak yeni kanunlar ve metodlar arayışında. Blockchain bu gereksinimler için şimdilik potansiyel bir partner.
Blockchain teknolojisi vergi sistemini nasıl etkiler?
Blockchain, tüm vergi sistemi için bir çözüm olmasa da yönetimsel yük ve daha az maliyetle vergi toplama ve vergi açığını daraltmak için sayılı uygulamalarda kullanılabilir ve sisteme güveni artırabilir. İşletme içi, işletmeler arası, işletmeler ve tüketiciler arası, işletmeler ve devlet arası kurgulanan modeller söz konusu.
Muhtemel kullanımları:
- KDV sahteciliğini azaltmak için KDV'nin nerede ve ne zaman ödendiğinin izlenmesi
- Çok uluslu şirketlere çok uluslu vergi otoritelerine doğru ve tutarlı veri setlerinin sağlanması
- Vergi idarelerine ve diğer kanun koyuculara daha güvenilir bilgi sağlanması
- Farklı yasal bölgelerde kurulan global firmaların yargı ve varsayımlarının doğrulanması
- Paylaşılan ekonominin bir parçası olarak bireylerin işlemlerinin daha görünür kılınması
Blockchain'in vergide kullanımını tetikleyen temel faydaları:
- Şeffaflık: İşlemlerin kaynağını ve izlenebilirliğini sağlar.
- Kontrol: Ağda tanımlı kullanıcılar tarafından erişime izin verilir.
- Değişmezlik: Blokchain kaydı değiştirilemez, silinemez. Bu sayede örneğin dijital defterlere veri girildikten sonra değiştirilemez, sahtecilik daha kolay tespit edilir. Herhangi bir dağıtık defterdeki veri silinir/değiştirilirse diğer defterler tarafından onaylanmayacağı için hemen tespit edilebilir.
- Güvenli: Merkeziyetçi yapısı yoktur, böylece tüm bilgilerin bir noktada saklanmasından kaynaklanacak riskleri ortadan kaldırır.
- Anlık bilgi akışı: Bilgi güncellendiğinde ağ üzerindeki herkes için aynı anda güncellenir.
- Süreklilik: Ağın bir kısmında sorun olsa da blokchain çalışmaya devam eder.