e-Defter beratlarını süresinde yüklememenin doğuracağı hukuki ve vergisel sonuçları İdea Teknoloji Çözümleri Fintek Ürün Direktörü Sibel Yorohan yazdı. 

Yazı: Sibel Yorohan, İdea Teknoloji Çözümleri

e-Defter, şekil hükümlerinden bağımsız olarak Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümleri gereğince tutulması zorunlu olan defterlerde yer alması gereken bilgileri kapsayan elektronik kayıtlar bütünüdür.

Bu uygulama ile defter dosyalarının elektronik dosya biçiminde hazırlanması, kağıda bastırılmaksızın oluşturulması, kaydedilmesi, değişmezliğinin, bütünlüğünün ve kaynağının doğruluğunun elektronik imza/mali mühür araçları ile garanti altına alınması ve ilgililer nezdinde ispat aracı olarak kullanılabilmesi sağlanmaktadır.

e-Defter Uygulamasına tabi olan mükellefler aylık dönemler halinde oluşturacakları e-Defter ve berat dosyalarını, aşağıda belirtilen sürelerde oluşturmak, NES veya Mali Mühürle zaman damgalı imzalamak/onaylamak ve berat dosyaları e-Defter uygulamasına yüklemek suretiyle Başkanlıkça onaylı halini almak zorundadırlar:

• Defter ve berat dosyalarının ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar,
• Hesap dönemlerinin son ayına ait defter ve berat dosyaları, gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verildiği ayın son gününe kadar.
• Dileyen mükellefler, her hesap dönemine ilişkin ilk ayda (hesap dönemi içinde işe başlayanlarda işe başlanılan ayda), tercihlerini e-Defter uygulaması aracılığıyla elektronik ortamda bildirmeleri şartıyla, her bir geçici vergi döneminin aylarına ait e-Defter ve berat dosyalarını her ay için ayrı ayrı olmak üzere, ilgili olduğu geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar (son dönem geçici vergi dönemine ilişkin ayların defter ve berat dosyalarının gelir vergisi mükelleflerinde gelir vergisi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar, kurumlar vergisi mükelleflerinde ise kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar) oluşturma, NES veya Mali Mühürle imzalama/onaylama ve berat dosyalarını e-Defter uygulamasına yükleyerek Başkanlıkça onaylı halini alma imkanından da yararlanabilirler.

e-Defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk ayına ait beratın alınması Açılış Onayı, son ayına ait beratın alınması Kapanış Onayı, diğer aylara ait beratların alınması ise ilgili aylara ait defterlerin Noter Onayı yerine geçer.

E-Defter Beratları belirtilen süreler zarfında yüklenmez ise (**Mücbir sebepler hariç);

• Bu durum özel usulsüzlük cezası doğurur.
• KDV iade süreçlerinde zorluk çıkarabilir.
• Hesap Döneminin ilk ayına ait beratın alınması Açılış Onayı yerine geçmektedir. Açılış Onayının kanunda belirtilen süreler zarfında alınmaması (Kanuni sürenin sonundan başlayarak 1 ay geçtikten sonra tasdik ettirenler tasdik ettirmemiş sayılırlar) birinci derece usulsüzlük fiili olarak sayılmıştır. Bunun yanı sıra tutulması gereken mecburi defterlerin tasdik ettirilmemiş olması re ’sen takdir nedeni olarak kanunda belirtilmiştir. Aynı zamanda Katma Değer Kanunu çerçevesinde tasdik ettirilmemiş (Açılış onayı alınmamış) muhasebe defterlerine kaydedilen fatura ve belgelerdeki Katma Değer Vergisinin indirimi de risk altında olacaktır. KDV indirimlerinin reddi riskini doğurur.
• Hesap Döneminin son ayına ait beratın alınması Kapanış Onayı yerine geçmektedir. Türk Ticaret Kanunun 64/3 maddesi gereğince fiziki ortamda tutulan yevmiye defterlerinin kapanış onayının izleyen faaliyet döneminin 6.ayının sonuna kadar yapılma zorunluluğu hükme bağlanmıştır. E-Defter Genel tebliği ile de Hesap Döneminin son ayına ait alınacak beratın Kapanış Onayı yerine geçtiği belirtilmiştir. Bu çerçevede konuyu değerlendirdiğimizde hesap döneminin son ayına ait zamanında alınmayan ve yüklenmeyen e-Defter beratlarının Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde idari para cezası doğuracağı aşikardır. Bununla beraber kapanış tasdiki yapılmayan defter kayıtları bir dava sürecinde delil niteliğini kaybedebilir.

Dolayısıyla e-Defter beratlarının zamanında alınması ve yüklenmesi hem Vergi Usul Kanunu hem de Türk Ticaret Kanunu açısından oldukça önemlidir. E-defter beratlarının yükleme süreleri aşılmamalıdır.

**Mücbir Sebepler:

• Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk,
• Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler,
• Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler,
• Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması.